اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی، به عنوان نهادی پیشرو در حوزه فرهنگ دیجیتال، با هدف هم‌افزایی و شبکه‌سازی میان فعالان تولید و نشر محتوای ایرانی-اسلامی در فضای مجازی تشکیل شده است. این اتحادیه بر اساس مصوبات شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و اسناد بالادستی مانند سند «تبیین شبکه ملی اطلاعات» و سند «تحول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، در خردادماه ۱۴۰۴ فعالیت خود را آغاز کرد. اتحادیه با تکیه بر سه اصل کلیدی «تحلیل تحولات جهانی در عرصه محتوا»، «ارزیابی فرصت‌ها و محدودیت‌های کسب‌وکارهای محتوایی در کشور» و «تعامل راهگشا بین حاکمیت و بخش خصوصی»، نقش مؤثری در تکمیل و ارتقای زیست‌بوم محتوا ایفا می‌کند.
تاریخچه و تشکیل
اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی در سال ۱۳۹۹ بر پایه رویکرد نوین «ارشاد ۲» شکل گرفت که بر بهره‌گیری از فرصت‌های فضای مجازی تمرکز دارد. با برگزاری انتخابات هیئت مدیره در ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، اعضای آن انتخاب شدند و اتحادیه رسماً فعالیت‌های خود را گسترش داد. این نهاد با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به منظور ساماندهی بازار محتوا در حوزه‌هایی مانند کتاب دیجیتال، فیلم و سریال، خبر و رسانه، و بازی‌های دیجیتال تأسیس شد تا چالش‌های موجود را برطرف کرده و فرصت‌های جدید را ایجاد کند. اتحادیه شامل بازیگران متنوعی از جمله پلتفرم‌ها (مانند پیام‌رسان‌ها، VODها، پلتفرم‌های کتاب دیجیتال)، تولیدکنندگان محتوا (مانند ناشران کتاب صوتی، شرکت‌های هوش مصنوعی و رسانه‌ای) و تشکل‌ها و مجامع است.
اهداف و ماموریت‌ها
اتحادیه با تمرکز بر ارزش‌های اسلامی-ایرانی، اهداف زیر را پیگیری می‌کند:
- حمایت از تشکل‌های کوچک در حوزه‌های مختلف محتوایی مانند محتوای دینی، کودک، سلامت و آموزش، و ایجاد یک زیست‌بوم منسجم در فضای مجازی.
- تحلیل روندها و آینده‌پژوهی برای پیش‌بینی تحولات مانند متاورس، هوش مصنوعی و فناوری‌های واقعیت مجازی (VR)، و ارائه پیشنهادهایی برای رشد کسب‌وکارها.
- آسیب‌شناسی بازار محتوا، مقابله با انحصار دولتی و خصوصی، و تنظیم تعاملات اقتصادی بخش خصوصی با دولت و اپراتورها.
- توانمندسازی فعالان حوزه، شناسایی فرصت‌های ملی و بین‌المللی، و رتبه‌بندی فعالیت‌ها، بسترها و آثار محتوایی.
- تصمیم‌سازی برای نهادهای حاکمیتی در حوزه حکمرانی فرهنگی و فعالیت در تمام ارکان اکوسیستم تولید و نشر محتوا.
- ایجاد فضای ارتباطی بین ناشران، پلتفرم‌ها و مخاطبان، و توسعه نشر دیجیتال برای بهره‌برداری از فرصت‌های بین‌المللی.
اتحادیه به عنوان نقطه کانونی تجمیع ظرفیت‌ها، مخرج مشترک نظرات دستگاه‌های حاکمیتی و بخش خصوصی است تا منابع بهینه تخصیص یابد و فعالیت‌های فرهنگی هدفمند پیش بروند.
ساختار سازمانی
بر اساس اساسنامه اتحادیه، ساختار آن شامل ارکان زیر است:
- شورای راهبری و نظارت: بالاترین مرجع سیاست‌گذاری، متشکل از نمایندگان دستگاه‌های حاکمیتی و صاحب‌نظران، مسئول تصویب سیاست‌ها و نظارت بر عملکرد.
- مجمع عمومی: شامل کلیه اعضای واجد شرایط، مسئول تعیین خط‌مشی و انتخاب هیئت مدیره.
- هیئت مدیره: شامل ۷ عضو اصلی و ۲ عضو علی‌البدل، مسئول مدیریت اجرایی. اعضای فعلی هیئت مدیره عبارتند از: علی محمدپور، احمد عطارزاده نیاسر، امیر خوراکیان، ایمان ملکا، سیدیزدان حبیبی، امیر محمدزاده لاجوردی و راضیه هاشمی (با تخصیص ۴ کرسی به پلتفرم‌ها، ۲ کرسی به تولیدکنندگان محتوا و ۱ کرسی به تشکل‌ها).
- دبیر: سعید مشهدی، مسئول اجرای برنامه‌ها و مدیریت امور اداری.
- بازرس: مسئول نظارت بر فعالیت‌ها.
- کمیته‌های محتوایی: شامل کمیته‌های آموزش و پژوهش، مطالعات بازار، اعتبارسنجی و هماهنگی تولید و نشر.
چشم‌انداز آینده
اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی، با تمرکز بر تحولات جهانی و فرصت‌های دیجیتال، به دنبال ایجاد یک اکوسیستم پویا و هماهنگ است تا فعالان این حوزه بتوانند آینده را بهتر پیش‌بینی کرده و در آن اثرگذار باشند. این نهاد نه تنها چالش‌های سنتی فرهنگ را با فناوری ادغام می‌کند، بلکه به توسعه بین‌المللی محتواهای ایرانی-اسلامی کمک می‌رساند و از هم‌افزایی منابع برای رشد پایدار حمایت می‌کند.